Via de oude Egyptenaren gaat de badcultuur naar Griekenland. Bij hun sportcentra hebben ze badhuizen met koude en warme baden en hete-luchtcabines. De Romeinen nemen die badcultuur over in hun thermen; ze voegen er de stoombaden aan toe.
De christenen zijn niet zo van de badcultuur. Dat is een uiting van ijdelheid; het is heidens en goddeloos. Maar Jezus liet zich gewoon dopen door Johannes de Doper in de Jordaan. Ik heb gezien hoe dat gaat en dat is een doop met een stevige wasbeurt om de zonden weg te wassen. Hoezo heidens? Hoezo goddeloos?
Al die badculturen hebben wel iets gemeen: ze kennen gemengd baden, maar dat verdwijnt in alle gevallen vrij snel naar de gespecialiseerde branche: de prostitutie, of het wordt een strikte privéaangelegenheid.
Maar na de Romeinen verdwijnt het badderen langzaam uit de cultuur. De christelijke leer krijgt steeds meer grip op het dagelijks leven en dat betekent minder wassen. Dan wordt, vanaf de 16de eeuw, kleding van linnen gemaakt in plaats van wol. Het gevolg is dat het nemen van een bad nog meer afneemt. Linnen kleding kun je makkelijk wassen en waarom dan nog je lijf een poetsbeurt geven! Bovendien, hoe meer linnen kleding, hoe hoger je maatschappelijke status. Dus mensen stinken.
Het meest aansprekende voorbeeld hiervan is het hof van de Zonnekoning. De stank van Versailles is berucht: een walm van urine, reukwater en zweet komt de bezoeker tegemoet. Met een beetje geluk komt daar nog een poepgeur bij. Zolang je er maar goed uitziet, wordt die stank voor lief genomen. Het enige wat je wast is je gezicht, handen en voeten.
De Romeinen hebben riolering, maar met het einde van het Romeinse Rijk is blijkbaar de belangstelling voor hygiëne verdwenen. Ook in onze contreien is de hygiëne ver te zoeken. Pas vanaf de 2de helft van de 19e eeuw wordt er in de Nederlandse steden serieus werk van de aanleg van riolering gemaakt. Daarvoor? Ach, je kiepert je vuil toch gewoon op straat! Slachtafval, de inhoud van de poep- en pispotten: hup de straat op. Wat maakt het uit?
Langzamerhand komt men erachter dat die oude Romeinen helemaal zo gek nog niet waren met dat badderen. Het besef groeit dat een ziekte niet een straf van God is, maar ook een kwestie van een schoon lijf kan zijn. Maar ja, er is geen waterleiding; die komt pas later. In 1853 brengt de eerste waterleiding van drieëntwintig kilometer het duinwater naar Amsterdam. Dik 2000 jaar nadat de Romeinen de Aqua Appia van zestien kilometer hebben gebouwd. Zijn we in 2000 jaar dus mooi 7 kilometer opgeschoten!
Daarna gaat het sneller en kunnen er ook openbare badhuizen gebouwd worden: we worden schoner!
Maar eerst krijgen we nog de zaterdagse wasbeurt in de teil. Zelf kan ik me herinneren dat, toen ik echt klein was, ik ook nog gewassen werd in de teil. Die teil staat nu bij mijn zoon in de tuin, gevuld met planten. Het kan verkeren.
Vanaf de jaren 60 komen er ook douches in huurwoningen.
Nu is dagelijks douchen, het bezoek aan een waterpaleis of sauna heel gewoon: we zijn weer op het niveau van de Romeinen aangeland. Ieder huis heeft een badkamer: leve de vooruitgang.
Wil je meer van me lezen? Bij Kobo vind je boeken van me en bij Kobo-plus zelfs gratis.
Geef een reactie