Stort

stort in het badhuis
Interieur van het badhuis van Vogeldorp. Foto: Stadsarchief Amsterdam. Door: Anika van de Water

Stort! Wie zestig jaar of ouder is en uit een volksbuurt komt, moet deze harde kreet herkennen. Wij kregen pas een douche ergens in de jaren zestig en de leeftijd van de teil, gevuld met warm water uit het keteltje in de keuken, lag achter mij. Dus een keer per week liep je met de handdoek onder de arm naar het badhuis. Dubbeltje in je zak, later werd het, geloof ik, een kwartje. Zeker op zaterdag was het druk in de wachtkamer, tenslotte moest je de volgende dag schoon naar de kerk in je zondagse kleren.

Stort douche

stort. badhuis delft
Badhuis Prof. Krausstraat. Bron: allesvanDelft

Je was aan de buurt, je moest zelf opletten dat er niet iemand voor je ging. Natuurlijk alleen een douche, een badkuip was duurder en dus te duur. Sommige badhuizen hielden een strikte scheiding tussen een vrouwenvleugel en een mannenvleugel. Niet ons badhuis aan de prof. Krausstraat. Maar gemengd douchen was er niet bij, stel je voor. De pastoor was hoogstpersoonlijk langs gekomen om in te grijpen. Wij hadden een badjuffrouw. Volgens mij selecteerden ze die op stemgeluid en sadisme.

Opschieten

Natuurlijk kreeg je niet onbeperkt de tijd en als de tijd voorbij was (ze zag het op de wijzers op de deur) bonsde de badjuffrouw keihard op de deur. Ik geloof dat we een kwartiertje kregen, inclusief uit- en aankleden. Je moest opschieten. Duurde het na twee waarschuwingen nog te lang dan spoot ze de koude brandslang onder de deur door. Van klantvriendelijkheid hadden ze nooit gehoord.

Badhuizen horen tot het verleden

Ik geloof dat begin van deze eeuw zo’n beetje alle oude badhuizen gesloten waren. Ze werden buurthuis, theater, woonhuis of gesloopt. Tegenwoordig heeft ieder huis een badkamer en sommigen hebben er twee. Zo kwam aan een eeuw badhuizen een eind.

Begin 20e eeuw ontstond de volkswoningbouw samen met de badhuizen. Hygiëne kreeg meer aandacht want later we eerlijk zijn: vanaf de vroege middeleeuwen werden mensen viezeriken. Neem bijvoorbeeld Lodewijk de XIV, die ging nooit in bad. Die hulde zich in parfum, hij geloofde zijn artsen. Die zeiden dat warm water de poriën opende voor bacteriën. Dus Loewietje keek wel uit om een bad te nemen.

Baden in het grijze verleden.

stort. romeins badhuis
Romeins badhuis. Bron lesmateriaal Wikiwijs

De Romeinen bouwden luxe ingerichte openbare badhuizen – de thermen – die gelegenheid boden om koude, lauwwarme en warme baden of stoombaden te nemen. Hun badcultuur verspreidde zich over grote delen van het Romeinse Rijk. Resten van Romeinse baden zijn overal te vinden. Om de een of andere reden is daar vanaf de middeleeuwen de klad ingekomen: vies, ziekten, hoererij, overlast. Sluiten die handel was over het algemeen het oordeel.  Pas rond het einde van de 18de eeuw doken in Engeland de eerste badhuizen op. In het begin waren die alleen voor de elite, maar in het midden van de 19de eeuw werd in Liverpool het eerste echte openbare badhuis geopend. 

Hier vindt je mijn contactformulier

Zo ga je naar mijn persoonlijke Facebook

Heb je nog niet genoeg van badhuizen, kijk hier of hier.

Deel dit artikel