De heks van Almen
De heks uit Almen is levend verbrand. Voor de tweede keer. Gelukkig voor haar was het deze keer een toneelstuk. Aleydis had niet zoveel geluk, die ging als eerste heks in Nederland op de brandstapel voor de middeleeuwse dorpskerk.
Vrouwen als heks verbranden, waar kwam dat vandaan? De oude Grieken hadden het orakel van Delphi, de Romeinen hadden de Vestaalse maagden, de Kelten en de Germanen hadden zieneressen en kruidenvrouwen. De kerk moest daar helemaal niets van hebben. Waarom snap ik niet. Er zitten meer vrouwen dan mannen in de kerk en het spirituele zit sterker in vrouwen dan in mannen. Mediums zijn vaak vrouw. Toch in de kerk mogen vrouwen helemaal niets, priester mogen ze niet zijn. Ze mogen bidden, de kerk poetsen, de bloemen verzorgen en de pastoor van zijn lusten afhelpen. O sorry, dat laatste mogen ze ook niet. De kerk wil in haar organisatie geen rol van betekenis voor de vrouw. Waarom? Geen idee.
Paus Gregorius IX
En dan is daar ineens paus Gregorius IX. In zijn heilige wijsheid schreef hij in 1233 ‘De stem in de kikker’ en dat was geen leuk kinderboek. Hij vaardigde een bul uit tegen hekserij. Hem was ingegeven dat er duivelsverering was in vergaderingen van heksen. Ze zouden naakt dansen bij volle maan, duivels en heksen zouden daar gemeenschap hebben, althans volgens die Gregorius. De inquisitie moest ze berechten, branden zouden ze.
En dat gebeurde, tussen 1330 en 1720 zijn er in Europa zo’n 30.000 tot 60.000 heksen vermoord. De meeste waren oude vrouwen, arm, alleenstaand en machteloos. Onder hen veel natuurgenezers en vroedvrouwen. Ongeveer 250 heksen, man of vrouw, stierven in Nederland.
Aleydis had pech
Wat was er mis met Aleydis? Niets, behalve dan dat ze de meid van de pastoor was. En in die tijd betekende dat meestal ook dat ze samen het bed deelden. Zoals ook in dit geval. De pastoor had haar misschien wijs gemaakt dat ze samen, door een vlees te worden, een werden met de heer. En misschien hielden ze van elkaar en danste Aleydis naakt voor hem. Daar is niets mis mee, zelfs nu ik dit schrijf zijn er ergens op aarde geliefden die naakt met elkaar dansen. Jammer voor Aleydis, hun verhouding kwam uit, ze kreeg een kind.
En misschien deed ze ook iets met kruiden en was ze vroedvrouw of zo. Hoe dan ook, het kwam de bisschop ten ore. De pastoor kreeg vergiffenis voor het breken van zijn gelofte van zuiverheid door de vleselijke gemeenschap met Aleydis. Aleydis kreeg geen vergiffenis, die verdween in de gevangenis van Zutphen, marteling volgde en uiteindelijk kwam ze op de brandstapel.
Fiammetta was geen heks
Dat was in 1472. Het was de tijd van de renaissance pausen. Rome was een stad van bandeloosheid en het sperma droop zowat van de muren van het Vaticaan. Sixtus IV was net een jaar paus en moest een akkefietje van de overleden kardinaal Piccolomini oplossen. Die kardinaal liet zijn minnares Fiammetta zijn huis, nog drie huizen en een wijngaard na. Dat vond men, ook in het decadente Rome, iets te kras. Ze was slechts een jaar zijn minnares en van een leeftijd dat er eigenlijk sprake was van pedofilie. Dus de paus stelde een commissie in die dit akkefietje moest onderzoeken. Die commissie concludeerde dat de jongedame deze nalatenschap ontving vanwege haar godsvrucht. Onderliggende stukken heb ik niet kunnen vinden. Het zou me niet verbazen als Fiammetta zelf als onderliggend stuk bij de commissieleden was langs gegaan om haar godsvrucht te tonen. Dat zou in die tijd niet zijn opgevallen.
Sixtus vond die uitspraak allang prima
Die had zijn handen vol aan het schaamteloos bevoordelen van zijn eigen familie. Hij had twee arme neven, die maakte hij kardinaal. De ene, Pietro Riario, was binnen no time steenrijk. Die Pietro schaamde zich daar absoluut niet voor, hij voerde een hofhouding van 500 man. Als je niet op zijn feesten geweest was, telde je in Rome niet mee. De dochter van de koning van Napels was vast wel wat gewend, maar een banket met veertig gerechten, zoals gebraden herten, reigers, verguld brood, een gebraden pauw en zelfs een gebraden beer, was ook voor haar een toonbeeld van decadentie.
Natuurlijk had Pietro minnaressen, men zegt dat de sultan van Constantinopel er jaloers op was.
Die andere neef, Giuliano della Rovere, zorgde ook goed voor zichzelf, maar hield het wat rustiger. Giuliano had ambitie, hij wilde ook paus worden. Dat lukte en als paus Julius II had hij de bijnaam ‘il terribile’. Die bijnaam kreeg hij vanwege zijn, niet bepaald godsvruchtige, optreden als veldheer. Alleen zijn seksuele geaardheid is een dingetje, hij had in zijn gevolg nogal wat knappe jongemannen. De geruchten, ook in vluchtschriften, over zijn homoseksuele verhoudingen waren legio. Daar trok hij is overigens niets van aan.
Belasting op prostitutie
Sixtus had nogal een dure, losse hand van besturen. Dus een constant geldgebrek, wat hij oploste door de verkoop van aflaten, baantjes en het opschroeven van de belastingen. Dat was niets bijzonders, dat deden zijn voorgangers ook. Dat van die minnares van die kardinaal moet Sixtus op een idee gebracht hebben. Hij verzon wat nieuws, hij hief belasting op prostitutie en hij liet priesters betalen voor het hebben van minnaressen.
Had hij zelf minnaressen? Natuurlijk. De Romeinen van toen zouden gek opgekeken hebben als hij geen minnaressen had. Net zoals de Romeinen van nu verbijsterd zijn als ze er achter komen dat paus Franciscus een maîtresse heeft. Men zegt dat Sixtus zes onwettige kinderen had.
Feest en brandstapel
Dus in 1472 was het feest in Rome terwijl Aleydis op de brandstapel stond. Tja, gelijke monniken, gelijke kappen ging bij Aleydis en Fiammetta niet op. Hier was sprake van het spreekwoord “quod licet Jovi, non licet bovi.” Vrij vertaald: wat Jupiter mag, mag de os niet.
Aleydis legde zich, in het geheim, dienstbaar neer voor haar pastoor. Ze kreeg kost en inwoning en eindigde op de brandstapel. Een pastoor en een vrouw, dat kon niet. Dat was in strijd met het celibaat.
Fiammetta kroop onder haar kardinaal, in het openbaar. Nu ja, natuurlijk niet echt in het openbaar, maar het was wel openbaar bekend. Ze kreeg huizen en eindigde in een rijk huwelijk. Een vrouw en een kardinaal, dat kon wel. Dat had niets met het celibaat te maken, dat hoorde bij de functie.
Dit is de update van een eerder verhaal
Hier vind je mijn contactformulier
Zo ga je naar mijn persoonlijke Facebook
Dit is mijn instagram account.
Op TikTok vind je me ook