Kasteel Den Ham
Kasteel Den Ham, wie heeft daar ooit van gehoord? Ik niet, toch ken ik het al zeker veertig jaar. Dat vereist enige uitleg. We rijden nog steeds in onze eerste auto en dat zal tevens onze enige auto blijven. Ik heb niets met autorijden, ik ben niet zo van dat gejaagd, gejakker en getoeter om me heen. Onze zoon rijdt meer met die rammelbak dan we er zelf gebruik van maken. Ik denk dat hij er dit jaar uitgaat, die auto niet mijn zoon om misverstanden te voorkomen.
Ik ben een treinmens en we gaan ook weer meer en meer met de trein. Nu even niet want …corona en we gebruiken uit voorzichtigheid liever de auto. Als we ergens naar toe gaan en dat komt bijna niet voor.
Dus we zitten (straks weer) in de trein, vaak naar het westen. Meestal gaan we dan via Breda maar via Utrecht komt ook voor. En daar ten noorden van de spoorlijn Utrecht – Rotterdam, ter hoogte van Vleuten, ligt midden in een weiland aan een oude weg naar Harmelen het kasteel Den Ham. Tenminste de toren die van het kasteel is overgebleven.
De hoekse en kabeljauwse twisten
Die Hamtoren is een imponerend restant van een middeleeuwse burcht, een van de weinigen die in Utrecht zijn overgebleven. Het is als woontoren gebouwd rond 1300, waarschijnlijk aan een inham van de oude Rijnloop en dan denk ik al gauw: ‘roofridder’ maar misschien is dat mijn hebberige inborst.
In latere eeuwen is het kasteel uitgebreid tot een zes keer zo groot oppervlak als de huidige Hamtoren. Het was dus geen misselijk kasteel. En wat gebeurt er met imposante kastelen?
Die worden verwoest, zoals ook dit kasteel in 1481. En ja, daar zijn ze weer, die goede oude hoekse en kabeljauwse twisten, je weet wel, die van de lagere school. Kasteelheer Utenham was op hand van de kabeljauwen en dat was wat je noemt typisch een geval van de verkeerde partij kiezen. Het beleg duurde 12 weken maar toen plunderde het Utrechtse leger het kasteel, sloeg de zaak kort en klein en stak het kasteel in brand. En kasteelheer Utenham? Tja, klap, kop eraf. Daar deden ze in die tijd niet zo moeilijk over.
Spirituele en creatieve krachtlijnen
De Hamtoren is het resultaat van de herbouw. Ach hoe gaat dat met die dingen, ze bouwen zo’n kasteel, de vijand verwoest het een keer, ze bouwen het weer op, breiden het uit en het raakt in verval. Dat duurt een paar eeuwen en in 1872 breken ze het vervallen kasteel af, op de toren na. Het is een stoere toren en misschien bleef hij daarom staan: er loopt een gracht om de anderhalve meter dikke bakstenen muren van zo’n 35 meter hoog.
Wat mij intrigeert aan dit kasteel is dat het na 1481 nooit meer verwoest is en dat heeft een reden. Volgens mij ligt dit kasteel op een kruispunt van positieve aardstralen en wonen er spirituele en creatieve spoken in het kasteel. Ga maar na, eerst, zo rond 1600, is het een toevluchtsoord voor rondtrekkende katholieke priesters. Katholiek zijn in die tijd was een tikje lastig. Een eeuw later is het nog steeds een katholiek toevluchtsoord en is het een soort geheim kartuizerklooster. Niet dat katholieke geestelijken nu per definitie spiritueel zijn, gezien het aantal misbruikzaken, maar toch: een geestelijke invulling. Afwisselend is het daarna bewoond of staat het leeg tot het moment van de sloop. Dus niets geen verwoesting, het is, zoals zoveel middeleeuwse gebouwen, gewoon gesloopt. Behalve dus die toren.
De toren raakt ook in verval en dan komt het einde in zicht. Maar neen, vanaf 1942 vinden restauraties plaats, er is een beschermengel voor de toren. De eigenaar zoekt een huurder en die vindt hij bij Tibetaanse monniken, de toren is het eerste boeddhistische centrum in Nederland. En als er iets spiritueel is, zijn het Tibetaanse monniken. Die houden ook van een kleurtje, alle balken verven ze rood, blauw en groen met gele biezen. Mooi toch, er is zelfs een klein stukje van bewaard. De huidige bewoner is een creatieveling, de basgitarist van Bløf, die houdt huisconcerten in het gemoderniseerde gebouw.
Wat mij definitief overtuigt dat die Hamtoren een centrum van spirituele en creatieve krachtlijnen is: het ligt aan de oude weg naar Harmelen. Iedereen kent het sprookje van de rattenvanger van Hamelen of de tv-serie ‘kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer?’ Dat is spiritueel of op z’n minst creatief te noemen. Nu zijn er natuurlijk muggenzifters die zeggen: het is Hamelen en geen Harmelen. Tegen hen zeg ik: mierenneukers, wat maakt die ene ‘r’ nu uit, die is er in de loop van de tijd tussenuit geglipt.
Wil je naar het contactformulier? Klik hier
Als je mij op Facebook wil volgen, klik hier