Vliedbergen

Vliedbergen

Van vliedbergen heb ik nog nooit gehoord. Van terpen wel. In wezen dienen ze hetzelfde doel: mensen en dieren bescherming bieden als het zeewater het land overstroomt. In Zeeland zijn de heuvels over het algemeen hoger. Dat komt door de ontstaansgeschiedenis. De meeste vliedbergen dienden oorspronkelijk als heuvel voor een mottekasteel. Zo’n kasteel was een eerste primitieve burcht van hout.

Het ontstaan van vliedbergen

Hoe ontstaan die dingen? Echt niet omdat een boer op een mooie zomerdag naar de lucht keek en dacht “Kom, ik heb toch niets te doen, laat ik eens een vliedberg bouwen.” Die boer had wel anders te doen: op het land werken, hout voor de winter verzamelen, kippen voeren, koeien melken, de potstal uitmesten. Die had echt geen 36-urige werkweek en helemaal geen CAO. Als de boer bofte was hij vrij man. Vaker was hij lijfeigene en had herendiensten te leveren waaronder het bouwen van de vliedberg. Daar was organisatie voor nodig en daar zorgden de ambachtsheren voor.

De eerste ambachtsheren

Het vroegmiddeleeuwse Zuid-Beveland was een onbedijkt gebied met hooggelegen zanderige kreekruggen te midden van uitgestrekte laaggelegen natte grond. Op die kreekruggen ontstonden vanaf de 9de-10de eeuw dorpen. Zodra mensen samen klonterden, ontstonden er machthebbers. Hier waren dat ambachtsheren of monniken en die regelden de bouw van vliedbergen.

Die dingen beginnen ongeveer bij twee meter. Een heleboel van de vliedbergen zijn een meter of vijf. In Wemeldinge staat de hoogste vliedberg van Nederland:  bijna elf meter hoog. Waarom zo hoog? Als veilige plek voor het water hoefde dat niet. Bij een motte is het logisch. Een ambachtsheer wilde ver kunnen kijken om te zien wie of wat er aankwam. Of was die hoge vliedberg een wedstrijdje “ik heb de grootste”?

De zee geeft, de zee neemt

Boeren en monniken polderden land in. Daar zat een risico aan. Water heeft ruimte nodig en het ingedijkte land beperkte de zee. Van ruimte voor de rivier hadden ze in die tijd nooit gehoord. Regelmatig brak de zee door de dijken. Het schijnt dat tussen het jaar 1134 en de Sint-Felixvloed van 1530 meer dan 45 grote overstromingsrampen Zeeland troffen. Wat deden de boeren? Die vluchten of vlieden met hun vee. Ze klommen op de bergen waar ooit een Motte stond. Daaraan danken de vliedbergen hun naam.

Hutje bij mutje stonden mensen en vee op de vliedberg. Het zal dringen geblazen zijn, zo groot zijn die dingen nu ook weer niet. Er bestonden geen zwemdiploma’s en water was om te vrezen, niet om in te zwemmen. Wie eraf viel verdronk

Kapsones

Hebben ze in Wemeldinge kapsones of vonden ze het gewoon bij hun passen? Ik hou mijn mening voor me. Wat is het geval. In de haven van Wemeldinge, net voor de ingang van de kleine sluis, staat het kunstwerk de zeemeermin. Misschien is hier ooit een zeemeermin opgevist. Sagen over zeemeerminnen die de ondergang van steden en dorpen aankondigen zijn in de Zeeland bekend. Dat kan de oorsprong zijn. Tenslotte geloven hele volksstammen ook dat vissers soms van onder het water de Reimerswaalse klokken horen luiden. Of misschien dachten in Wemeldinge ‘Kopenhagen heeft een zeemeermin, dan wij ook.’ In dat geval is het kapsones.

Een dijk van een wijf

In Nijmegen hebben we ook een vliedberg. Die is vrij recent en staat langs de Waal bij Gendt. Bovenop een terp van zo’n vijfentwintig meter hoog.  De provincie wilde een nieuw baken vanwege de herinrichting van het gebied en met het beeld er bovenop werd het met recht een dijk van een wijf.

Hier vindt je mijn contactformulier

Zo ga je naar mijn persoonlijke Facebook

Dit is mijn Instagram-account