De bokkenrijders (3)
Dit gaat, ongelogen, nu echt over de bokkenrijders. Die bende rovers die in de 18de eeuw de regio Limburg onveilig maakte. Het is niet duidelijk of de roversbende ook daadwerkelijk bestaan heeft, ondanks de processen en de stapel processtukken. Al eeuwenlang gaat het rijden op een bok samen met de heksensabbat en andere duivelse praktijken. Oude volksverhalen spreken over mensen die een pact met de duivel sluiten en zich ‘s nachts voort bewegen op bokken. Daarbij wordt de volgende toverspreuk uitgesproken: “Over huis, over tuin, over staak en dat tot Keulen in de wijnkelder!”
Het is in één klap duidelijk: hier moet tegen worden opgetreden.
Wie sjoen os Limburg is
Die regel “want do’or de jaore heen, blif Limburg onbetwis ‘t stjokske Nederland dat ‘t sjoensten is,” klopt landschappelijk als je die mega bio bedrijven even wegdenkt. Maar wie de bokkenrijders wil begrijpen moet ook weten dat het mooie Limburg pas sinds 1867 bij Nederland hoort. Daarvoor was de koning van Nederland tevens hertog van Limburg dat bij de Duitse Bond hoorde. En na de 80-jarige oorlog tot de Franse revolutie was Limburg een versnipperd allegaartje van de keizer van Oostenrijk, de zeven provincies, een bisdom, aan abdij, een graafschap, een hertogdom, Pruisen. Vergelijk het met Baarle-Hertog en Baarle-Nassau, alles bij elkaar praat je daar over 29 enclaves over en weer.
Potentaatjes
En wat krijg je bij zo’n bestuurlijke versnippering? Allerlei Potentaatjes die hun goddeloze gang gingen want er was toch geen centraal gezag wat hen op de vingers tikte. Zware belastingen wrongen mensen als citroenen uit. Die bittere armoede maar ook hebzucht en revolutionair gedachtegoed leidde tot inbraken in kerken en grote boerderijen want daar was wat te halen. Die overvallen zijn er geweest maar het merendeel van de zogenaamde daders waren onschuldige mensen die waarschijnlijk zo’n potentaatje in de weg liepen. En wie waren de rechters? Diezelfde Potentaatjes. En de door hen toegepaste folter tijdens een verhoor bracht uiteindelijk de door justitie gewenste verklaring. Dit had tot gevolg, dat ruim zeshonderd burgers tussen 1740 en 1790 aan onder meer galg of wurgpaal geëxecuteerd werden.
Naspel heksenvervolging
Het fenomeen ‘bokkenrijders in Limburg’ is een naspel in een reeks schijnprocessen in de Europese geschiedenis: de tempeliers, de ketters, de heksen en tot slot de bokkenrijders. Limburg was de laatste Europese streek waar dergelijke bijgelovige, juridische excessen zich massaal afspeelden.
Er is nog een klein dingetje. Het slot Schaesberg, waar in de kelders die martelingen plaats vonden, staat sindsdien leeg en is tot een ruïne vervallen. Ik weet niet of dit de wraak van die hekserige bokkenrijders is, maar het geeft te denken.
Hier vindt je het contactformulier
Zo ga je naar mijn persoonlijke Facebook
Hier lees je deel een
Hier lees je deel twee